Huijbergen toen ( van
horen zeggen en lezen )
Een bijdrage van Cor A. Hellemons (geb. 12 mrt 1929) te
Roosendaal.
In de periode
1504-1540is er reeds sprake van de plantage.
De eerste uitbreiding vond plaats in 1541 & 1542.
De nieuwe aanleg dateert uit de periode 1759-1761.
De bekende
landmeter Henri Adan organiseerde tussen 1780 en 1795 de huidige plantage.
1712. Oprichting
van de brouwerij “Het Schoentje”, waar mijn opa in het begin van zijne trouw
werkte.
1716. Bij de wet van 31 januari 1716 moest op bepaalde tijden een soort
uittreksel worden opgemaakt ten behoeve van de belasting-inning, een soort
verkapte volkstelling dus.
In 1725 telde
de Gemeente Huijbergen 179 personen boven de 16 en 107 personen beneden de 16,
één arme niet meegerekend. ( Wilhelmietenarchief gemerkt D ).
In 1754 waren
dat 95 mannen en 83 vrouwen boven de 16, incl. 5 weduwen.
Onder de 16 waren er 54 jongens en 52 meisjes.
Inwonende knechten en meiden meegerekend.
Totaal 283, archiefstuk H 48. Bij
de telling van 1754 komt de naam Hellemons niet voor.
Vermoedelijk
zijn toen het Bataafse gebied ( van de Markies van Bergen op Zoom ) en het
Franse gebied van de Tongerlose Norbertijnen allemaal meegeteld.
In 1795
bezetten de Fransen Huijbergen, zowel het Bataafse als het Franse deel, en
onteigende de Plantage, welke toen toebehoorde aan de Markies van Bergen op
Zoom.
In 1814, na de
Franse tijd, werd de Plantage bij de Nederlandse domeinen gevoegd.
In 1822 werden
de domeingoederen ondergebracht in het amortisatie-syndicaat (staatsinstelling
tot delging van de staatsschuld).
Tijdens de
oorlog met België (1830-1839) kwam de regering van Willem I in geldnood door
hoog oplopende staatsschulden. Zo
werden heel wat domeingronden ter verkoop aangeboden.
Op 12 aug. 1839
werd de Plantage verkocht in het logement de Roskam op de Varkensmarkt te
Roosendaal. Notaris was G.A. Backx
( 3e domeinveiling nr. X 11). Het
werd gekocht door Adriaan Faber uit Bergen op Zoom voor de som van ƒ 120.000,=
goudguldens. Dit was een stroman
van baron Petrus Josephus de Caters uit Antwerpen.
De familie de Caters kwam van oorsprong uit het land van Thorn.
Genoemde baron was bankier en één van de rijkste mensen in Antwerpen.
In 1814 was hij al miljonair en werd zijn jaarinkomen geschat op 40.000
Belgische goudfranken.
De betaling van
de Plantage geschiedde “gespreid”. Er
werd 10 tot 13.000 gulden per jaar afgelost.
De laatste termijn werd in 1851 verrekend.
Petrus Josephus
de Caters, geboren 6 juni 1769.
Constantin Pierre Baron de Caters, geboren 11 juni 1811, overleden 12 oktober
1884.
Ramon de Caters, zoon van Constantin, leefde van 1847-1933.
Na de dood van Constantin in 1884 ging het snel bergafwaarts met het
Bankiershuis.
De Plantage
werd publiekelijk verkocht en vanaf 1895 heette de eigenaar Pierre Paul Emsens
(1851-1927). Mijn opoe heeft
vermoedelijk de laatste jaren van de Caters meegemaakt als dienstbode op ’t
Hof.
Na de dood van
Emsens werd de Plantage verdeeld. In
1938 viel ’t Hof toe aan Hélène Emsens die in 1915 was getrouwd met Mr.
Albert Jansen de Limpens. Zoon René
kreeg een kleiner deel ten noorden van de straatweg ( aan de kant van Nispen dus
). Direct verkocht hij dit door aan
de Gemeente Wouw. Het koopcontract
was echter zo opgesteld dat hij alleen de grond verkocht en niet de bossen enz.
die er op stonden. Dit verkocht hij
aan anderen. De Gemeente Wouw heeft
jarenlang geprocedeerd hierover, maar vergeefs.
Hélène
overleed 3 januari 1967. De 2e
dochter, Germaine Ensems, die het derde deel kreeg, was sinds 1912 gehuwd met
Robert Leemans. Hun zoon Albert
Leemans, geboren in 1914, overleed in 1950 na een auto-ongeluk.
In de dertiger
jaren hebben A. Leemans en Paul Jansen de Limpens (zoon van pierre Paul) grote
wielerwedstrijden georganiseerd in het centrum van de Plantage.
Germaine
overleed 13 mei 1971 te Brussel. Daarna
is haar deel, ca. 400 Ha. + 2 boerderijen, verdeeld onder haar 5 kleinkinderen.
1862. Bouw en oplevering van de Molen Johanna in Huijbergen.
1869.
Oprichting van de steenfabriek te Wouwse Plantage.
De fabriek was met een zgn. décauville of dédanville-spoorweg verbonden
met het station van Wouw. Dit
smalspoor werd gebruikt voor het transporteren van hout, hoofdzakelijk naar de
Limburgse mijnen.
Later is er nog een tweede lijntje van de steenfabriek naar Plantage-centrum
getrokken. Het smalspoor lag op de
Nieuwe Baan tot aan de Zoom en liep via het huidige Motel de Wouwse Tol naar het
Wouwse station.
In 1874 werd de
draineerbuizenfabriek Zoomvliet opgericht en aangesloten op dit lijntje.
De Heren van
’t Hof waren weldoeners der Kerk, zoals dat zo fraai heette in die tijd.
De voorste banken in de kerk van Wouwse Plantage waren voor hen en hun
familie. Om naar de kerk te gaan gebruikte men het smalspoor.
De locomotief met een reusachtig koperen uitsteeksel er op, trok dan op
zondag een fraai passagiersrijtuigje wat aan de zijkant open was. Mijnheer Pastoor begon pas met de Mis als hij het
locomotiefje hoorde aankomen.
De strijd om
een kerk tussen Baron de Caters en Monseigneur van Hooydonk, bisschop van Breda,
is uitvoerig beschreven door Michel de Koning in het herinneringsboekje “75
jaar Parochie Wouwse Plantage”.
Maar de Baron
won wel….
De Baron had een vooruitziende geest. Anders
is het niet te verklaren dat in Wouwse Plantage de rooi-lijn zo wijds werd
uitgemeten.
In het
begin van de 20e eeuw werd de weg van de brug over de Zoom in Pindorp
tot aan café ‘Trapke op’ met kasseien bestraat door de Gemeente Wouw.
Van oudsher was Wouw een rijke gemeente die zulk soort zaken uit eigen
zak kon betalen. De Gemeente
Huijbergen wilde niet achterblijven en ging, ondanks heftige protesten, enige
tijd later over tot bestrating van het stuk Trapke op tot in Huijbergen.
In april 1903 werd de aanleg aanbesteed en aangenomen door de Bakkeren
(of Batteren) uit Princenhage voor ruim ƒ 48.000,= gulden.
Eén van de boeren becijferde op een zondagmorgen in het café ‘de
Noordpool’ dat iedere steen wel 5 centen kostte vooraleer deze gelegd was. Alles inbegrepen natuurlijk, vervoer, de kasseien plus het
loon.
= = = = = =
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
= = = = =